اسباب النزول (حجتی)کتاب اسباب النزول تالیف دکتر سید محمد باقر حجتی است. ۱ - معرفی اجمالیکتاب پیرامون یکی از مسائل علوم قرآنی، یعنی مساله اسباب النزول نوشته شده است، مؤلف کتاب که از قرآن پژوهان معاصر می‌باشد، و در علوم قرآن کتابهای متعددی تالیف نموده است در این کتاب مساله اسباب النزول را از زوایای مختلف و با دید تخصصی به آن، مورد بررسی قرار داده است وی مطالب آن را چندین نوبت در دانشگاه تدریس و سپس آن را به صورت کتاب چاپ نموده است. ۱.۱ - انگیزه نگارشوی هدف خود را از نوشتن این کتاب، پاسخگویی به مشکلات و مسائلی می‌داند، که در زمینه اسباب النزول وجود دارد و افرادی همچون سیوطی نتوانسته‌اند آنها را حل نموده و پاسخ گویند. توضیح دادن مساله اسباب النزول و موضوعات پیرامون آن همچون فوائد معرفت و شناخت اسباب النزول همراه با آیات متعدد و فراوان و ذکر تفسیر آنها از تفاسیر مختلف، مطالب کتاب را از نظر علمی عمق بیشتری بخشیده است. ۱.۲ - ویژگی‌های کتاب۱- برای هر موضوعی که مطرح می‌نمایند آیات فراوانی از قرآن مثال می‌آورند. ۲- افرادی که در متن نام آنها ذکر شده، در پاورقی شرح مختصری پیرامون آنهاارائه می‌دهد. ۳- واژه‌های مذکور در متن و نیز کتابهای نام برده شده را در پاورقی شرح می‌دهد. ۴- در فصل سوم اسباب النزول را به سه قسم حوادث و رویدادهای مهم، پرسشهای مردم از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و مشخص کردن موضع مسلمانان در مسائل حساس و مهم، تقسیم بندی می‌نماید. ۴- در فصل اول پس از تعریف اسباب النزول، برخی از کتابهای تالیف شده در این زمینه را معرفی می‌نماید. ۵- در همین فصل، نمونه‌ای از آیات که دارای اسباب نزول می‌باشند همچون آیه صدقه در حال رکوع که مربوط به حضرت علی علیه‌السّلام است و یا سوره هل اتی که در شان ائمه علیه‌السّلام نازل شده است را با توجه به مصادر اهل سنت (حدود ۳۵ مصدر) بررسی می‌نماید. ۶- در فصل دوم، ابتدا ارزش و جایگاه، شناخت اسباب النزول را مورد بررسی قرار می‌دهد و سپس معتقد است که شناخت اسباب النزول نقش عمده و اساسی در فهم مدلول و مفهوم آیات دارد. ۱.۳ - ساختار کتاب ابتداکتاب دارای یک مقدمه و ۶ فصل می‌باشد که فهرست موضوعات آن به قرار زیر است: مقدمه: معنای لغوی و اصطلاحی اسباب النزول فصل اول: انواع آیات و سوره‌های قرآنی در رابطه با اسباب النزول فصل دوم: کتابهایی که درباره «اسباب النزول» تدوین شده فصل سوم: مروری بر سه نوع اسباب النزول فصل چهارم: حوادث و رویدادهای مهم شامل: حوادث جالب و سازنده/ حوادث زشت و ویرانگر [۱]
اسباب النزول،حجتى سيد محمد باقر، ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران، ۱۳۷۷ ش، چاپ ششم، ص۲۵.
فصل پنجم: پرسشهای مردم از رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم شامل: انواع پرسشهای مردم و پاسخهای قرآنی پیرامون: مشیت الهی/ مطالب روز/ مطالب مربوط به آینده [۲]
اسباب النزول،حجتى سيد محمد باقر، ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران، ۱۳۷۷ ش، چاپ ششم، ص۵۹.
فصل ششم: مشخص کردن موضع مسلمین در مسائل حساس و مهم شامل مساله اول: فوائد معرفت و شناخت اسباب النزول مساله دوم: آیا ملاک عموم لفظ است یا خصوص سبب مساله سوم: وجود شبیه به سبب نزول خاص در آیات عامی که فاقد سبب نزول خاص هستند مساله چهارم: مصادر اسباب النزول مساله پنجم: در صورت ذکر اسباب متعدد در مورد یک آیه به کدام یک از آنها باید اعتماد کرد [۳]
اسباب النزول،حجتى سيد محمد باقر، ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران، ۱۳۷۷ ش، چاپ ششم، ص۶۷تا۱۷۶.
دو نکته: نکته اول: ایجاد دگرگونی در تعبیر مربوط به «اسباب النزول از سوی راویان» نکته دوم: وحدت سبب و تعدد نزول ۱.۴ - نسخه شناسیکتاب یک جلد، متن آن فارسی و دارای ۲۹۶ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: معمولی ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: شومیز ۴- نوبت چاپ: سوم ۵- تیراژ: ۲ هزار نسخه ۶- ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی ۷- تاریخ انتشار: سال ۱۳۷۲ ۸- دارای فهرست: الف: آیات ب: احادیث ج: اشعار د: اعلام و اشخاص ه: کتابها و: مکانها ز: منابع و مآخذ ح: موضوعات کتاب ۲ - پانویس
۳ - منبعنرم افزار جامع التفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(نور). |